1. OGÓLNE ZASADY ORGANIZOWANIA KĄPIELISK.

Organizacja kąpielisk miejskich należy do organów samorządu terytorialnego, czyli powiatów, gmin, urzędów miasta. Zapewnienie bezpieczeństwa osób pływających oraz kąpiących się i uprawiających sporty wodne należy również do osób prawnych i fizycznych prowadzących nad wodą działalność .

Zlokalizowanie kąpieliska wymaga pozytywnej opinii Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, które jest uprawnione do wydawania ekspertyz w zakresie bezpieczeństwa na wodach, na swoim terenie działania. Ponadto organizacja kąpieliska wymaga uzgodnienia z właściwymi organami administracji samorządowej, inspektoratem żeglugi śródlądowej i organem Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a lokalizacja kąpieliska nad wodami morskimi – ponadto z dyrektorem właściwego Urzędu Morskiego .

Wybór miejsca na kąpielisko bezpośrednio związany jest z bezpieczeństwem kąpiących się na nim osób. Przy wyborze miejsca na kąpielisko pamiętać należy o miejscach stwarzających szczególne zagrożenie oraz gdzie kąpiel jest wyjątkowo niebezpieczna. Zakazami kąpieli powinny być objęte obszary wodne położone przy śluzach, mostach, budowlach wodnych, portach, szlaki żeglowne oraz wody o silnym zanieczyszczeniu i wirach. Miejsca niebezpieczne położone na obszarze wodnym, na którym kąpiel jest dozwolona, oznaczyć trzeba tablicą ostrzegawczą, określającą przyczynę niebezpieczeństwa. Obszary wodne objęte zakazami kąpieli należy oznaczyć zwłaszcza przy dojściach i dojazdach do danego miejsca.(załącznik nr 2)

Kąpieliska mogą być urządzane nad obszarami wodnymi, których zanieczyszczenie nie przekracza dopuszczalnych norm ustalonych w odrębnych przepisach (załącznik nr 1)

Kąpielisko należy zlokalizować tak, aby miało dogodnie ukształtowany brzeg i dno oraz dobre nasłonecznienie. Szybkość prądu wody w obrębie kąpieliska zlokalizowanego nad wodami bieżącymi nie powinna przekraczać 1m/s

Jeśli chodzi o organizację kąpieliska na terenach ośrodków wypoczynkowych, sportowych, rekreacyjnych i turystycznych, położonych nad obszarami wodnymi, to obowiązek ten spoczywa na kierowniku danego obiektu. Musi on zagospodarować obszar wodny w celu umożliwienia kąpieli osobom nie umiejącym pływać oraz zapewnić oznakowanie wszystkich obszarów wodnych i miejsc, na których kąpiel jest niebezpieczna lub objęta zakazem kąpieli. Jeżeli ośrodki położone są na terenach ze sobą sąsiadujących lub znajdują się w pobliżu siebie, to może być urządzone dla nich kąpielisko wspólne

Miejsce do kąpieli oznacza się w ramach wyraźnie oznaczonych granic terenu kąpieliska czy pływalni. Na każdym kąpielisku i pływalni trwale oznacza się strefy dla umiejących i nie umiejących pływać.

W rejonie oznakowanych kąpielisk, odbijanie i dobijanie do brzegu jednostek pływających o napędzie mechanicznym, może odbywać się wyłącznie po wyznaczonych i oznaczonych pasach ruchu. Pas ruchu powinien mieć szerokość 25 metrów ( na terenie Urzędu Morskiego Słupsk 50 metrów ).

Przy każdym kąpielisku i pływalni powinien być umieszczony w widocznym miejscu regulamin ustalony przez kierownika placówki. Określa on szczegółowe warunki korzystania z obiektu. Regulamin powinien być umieszczony na tablicy o minimalnych wymiarach 120 cm x 70 cm, sporządzony literami wielkości nie mniejszej niż 1 cm . Regulamin powinien obowiązkowo zawierać nazwę i adres jednostki organizacyjnej prowadzącej dane kąpielisko lub pływalnię oraz zabraniać wstępu osobom których stan wskazuje na spożycie alkoholu i zakazywać sprzedaży i spożywania napojów alkoholowych. Ustawa określa również inne istotne informacje, które powinny znajdować się w regulaminie. Przykładowy, szczegółowy regulamin kąpieliska przedstawiony jest w załączniku numer 3.

Kąpieliska i pływalnie muszą być wyposażone w sprzęt ratunkowy, urządzenia sygnalizacyjne i ostrzegawcze (wzrokowe i słuchowe), apteczkę i sprzęt medyczny pierwszej pomocy. Załącznik numer 4 przedstawia wykaz sprzętu medycznego, leków i artykułów sanitarnych, w które powinny być wyposażone kąpieliska oraz pływalnie

Informację o dopuszczalności lub zakazie kąpieli przekazuje się przez wywieszenie flag odpowiedniego koloru na każdym typie kąpieliska.

Przepisy ustalają również minimalne normy zatrudnienia ratowników na poszczególnych akwenach. Przedstawiają się one następująco:

• na kąpieliskach śródlądowych na każde 100 metrów linii brzegowej – jeden ratownik od strony lądu i jeden ratownik od strony lustra wody,
• na kąpieliskach nadmorskich – trzy osobowe zespoły ratowników na każde 100 metrów linii brzegowej,
• na pływalniach dysponujących nieckami o długości do 25 metrów – jeden ratownik,
• na pływalniach dysponujących nieckami o długości 25 - 50 metrów – dwóch ratowników,
• na pływalniach dysponujących nieckami o długości powyżej 50 metrów – trzech ratowników

2. SZCZEGÓŁOWE ZASADY ORGANIZOWANIA KĄPIELISK.

2.1. KĄPIELISKA ZORGANIZOWANE.

Kąpieliskiem zorganizowanym jest teren położony nad obszarem wodnym, z plażą na stałe przystosowany do kąpieli, z wyznaczonymi i trwale oznakowanymi strefami kąpieli, wyposażony w urządzenia sanitarne oraz inne urządzenia jak: pomosty, natryski, szatnie.

Strefę dla nie umiejących pływać o głębokości wody nie większej niż 120 centymetrów oznacza się bojami w kolorze żółtym, przy czym za bojami powinien znajdować się pas bezpieczeństwa o szerokości 5 metrów i głębokości nie przekraczającej 130 centymetrów. Strefy dla umiejących pływać o głębokości wody do 4 metrów oznacza się bojami w kolorze czerwonym, przy czym odległość ich od strefy dla nie umiejących pływać lub od linii brzegowej może w kierunku prostopadłym wynosić maksymalnie 50 metrów. Brodzik dla dzieci trzeba usytuować  w miejscu gdzie dno jest piaszczyste i płaskie, a głębokość nie przekracza 40 centymetrów. Brodzik oznaczony jest bojami oraz otoczony siatką sięgającą do dna .

Na kąpielisku zorganizowanym należy zapewnić stałą kontrolę przez ratowników lustra wody z wież obserwacyjnych lub podwyższonych pomostów na brzegu oraz z łodzi ratunkowych lub stacjonarnych punktów ratowniczych na wodzie. Łódź ratownicza powinna być trwale oznakowana na burtach.

Na każde 200 metrów linii brzegowej kąpieliska zorganizowanego powinno znajdować się jedno pomieszczenie na sprzęt ratunkowy, pomocniczy i osobisty ratowników.

Kąpielisko zorganizowane musi posiadać sieć łączności przewodowej lub radiowej z możliwością bezpośredniego łączenia się z pogotowiem ratunkowym i policją. Najlepszym rozwiązaniem są dwa niezależne od siebie systemy łączności. Bardzo dobrym, najmniej zawodnym i najszybszym systemem jest łączność radiowa VHF ze Zintegrowanym Systemem Łączności, jeśli taki na danym terenie funkcjonuje. Drugim, alternatywnym systemem może być klasyczna, kablowa sieć telefoniczna lub sieć telefonii komórkowej.

Kąpieliska powinny być wyposażone w określony w przepisach sprzęt ratunkowy i pomocniczy oraz urządzenia sygnalizacyjne i ostrzegawcze. A są to:

• łodzie ratunkowe, motorowe – jedna na każde 400 metrów linii brzegowej oraz wiosłowe, jedna na każde 100 metrów linii brzegowej,
• koła ratunkowe z linką lub pasy ratownicze – jedno na 50 metrów linii brzegowej, zawieszone na słupkach w pobliżu lustra wody,
• liny asekuracyjne z kołowrotem o długości liny minimum 80 metrów na każdym stanowisku ratowniczym, a na kąpieliskach morskich, jedna na każde 100 metrów linii brzegowej,
• bosaki ratunkowe,
• tuby głosowe lub elektroakustyczne na wszystkich stanowiskach ratunkowych od strony lądu i wody,
• tablice zawierające aktualne informacje o temperaturze wody, powietrza, sile wiatru oraz wysokości fali,
• sygnalizację alarmową,
• środki łączności między stanowiskami ratunkowymi – przewodowe lub radiowe,
• rzutki ratownicze,
• sprzęt do nurkowania,
• lornetki,
• nosze ratunkowe .

Przepisy określają również szczegółowo wyposażenie obwiązujące na stanowisku ratowniczym oraz na łodzi ratowniczej.

Tabela 1. Sprzęt obowiązujący w miejscu pracy ratownika wg  Dz. U Nr 57 z dnia 7 czerwca 1997 r .

2.2. KĄPIELISKA PROWIZORYCZNE.

Kąpieliskiem prowizorycznym jest teren położony nad obszarem wodnym, z plażą, przystosowany do sezonowego wykorzystania, z miejscem do kąpieli prowizorycznie oznakowanym oraz wyposażony w urządzenia sanitarne.

Na kąpielisku prowizorycznym trzeba zapewnić stałą kontrolę lustra wody przez ratowników.

Strefy dla nie umiejących i umiejących pływać powinny być oznakowane w taki sam sposób jak na kąpieliskach zorganizowanych.

Sprzęt ratunkowy i pomocniczy powinny stanowić:

• łódź wiosłowa, jedna na każde rozpoczęte 100 metrów linii brzegowej,
• koła ratunkowe z linką lub pasy ratownicze, jedno na 50 metrów linii brzegowej,
• lina asekuracyjna o długości minimum 80 metrów,
• słuchowy sygnał alarmowy,
• rzutki ratunkowe,
• lornetka,
• bosaki ratunkowe.

Wyposażenie łodzi ratowniczej oraz stanowiska ratowniczego jest dokładnie takie same jak na kąpieliskach zorganizowanych (tabela 1).

2.3. PŁYWALNIE

Pływalnią jest obiekt wyposażony w sztuczny zbiornik wodny (basen) przeznaczony do kąpieli , mający trwałe brzegi i dno, zaopatrywany w wodę przepływową oraz mający urządzenia sanitarne, szatnie, natryski. Pływalnie mogą być kryte i odkryte. Teren pływalni odkrytej musi być trwale odgrodzony płotem, a oznaczenia głębokości wody muszą być trwałe i widoczne. Pływalnia otwierana jest w określonych godzinach, w których służbę pełnią ratownicy. Obiekt musi mieć zapewnioną bezpośrednią łączność z pogotowiem ratunkowym i policją. Na małych pływalniach nie stosuje się łączności między ratownikami. Może być ona przydatna na dużych, odkrytych obiektach.

Na pływalni tak jak na innych kąpieliskach należy zapewnić stałą obserwację przez ratowników lustra wody oraz osób znajdujących się na terenie obiektu. Stanowisko ratownicze powinno znajdować się w takim miejscu aby zapewniało ratownikom obserwację całego terenu basenu.

Wyposażenie ratownicze i pomocnicze pływalni stanowią koła ratunkowe z linką lub pasy ratownicze - dwa na pływalniach o długości do 50 m i cztery na pływalniach o długości powyżej 50 m, oraz żerdzie o długości co najmniej 4 m - dwie na pływalniach o długości powyżej do 50 m oraz cztery na pływalniach o długości powyżej 50 m. Sprzęt powinien być rozmieszczony wokół basenu w pobliżu wody i być gotowy do użycia w każdym momencie. Nieobowiązkowym, przydatnym w ratownictwie na pływalni podręcznym sprzętem ratowniczym są rzutki rękawowe.

Tabela 2. Sprzęt obowiązujący na kąpielisku wg  Dz. U Nr 57 z dnia 7 czerwca 1997 r.

2.4. KĄPIEL NA KOLONIACH, OBOZACH, WCZASACH.

Do obowiązków kierowników koloni, obozów i innych placówek wypoczynku dzieci i młodzieży, których uczestnicy korzystają z ogólnodostępnych kąpielisk i pływalni należy zapoznanie uczestników z regulaminem danego kąpieliska lub pływalni oraz czuwanie nad jego ścisłym przestrzeganiem oraz uzgodnienie z kierownikiem kąpieliska lub pływalni warunków i sposobu korzystania z kąpieliska lub pływalni zapewniających bezpieczeństwo uczestnikom.

Okazjonalną kąpiel grup kolonijnych na plaży warto przenieść na teren oddalony od kąpieliska publicznego, które przeważnie jest oblegane. Umożliwia to skupienie grupy oraz lepszą obserwację kąpiących się. Zakładając, że kolonia posiada swojego ratownika, który czuwa nad bezpieczeństwem osób kąpiących się. 

2.5. KĄPIELISKA TURYSTYCZNE

Gdy na danym akwenie nie ma zakazu kąpieli, można samemu znaleźć dogodne do kąpieli i bezpieczne miejsce. Wymiary musimy dostosować do umiejętności osób kąpiących się. Dla grupy nie pływającej głębokość wody powinna sięgać najmniejszemu uczestnikowi do pasa. Dla pływających uczestników kąpieli głębokość wody może odpowiadać głębokościom  na kąpieliskach. Przed wejściem uczestników do wody trzeba określić obszar pływania lub przeznaczony do kąpieli oraz przedstawić zasady  bezpiecznej kąpieli.

Ratownik pilnujący grupy powinien posiadać dowolny środek ratunkowy (rzutka, boja SP) dostosowany do potrzeb danego akwenu. Pamiętać należy, że podczas kąpieli grup zorganizowanych zawsze musi być ratownik.

2. 6. KĄPIELISKA ŚRODLĄDOWE.

2. 6. 1. JEZIORA.

            Przy wyborze miejsca na kąpielisko nad jeziorem trzeba zwrócić uwagę na kilka rzeczy. Dogodnym miejscem będzie zatoka z dużą plażą o dobrym nasłonecznieniu. Jednak muliste czy gwałtownie opadające dno będą czynnikami eliminującymi takie miejsce. Niesprzyjające są również ujścia zimnych rzek i strumieni w pobliżu kąpieliska, wodorosty, szuwary, bezpośrednie sąsiedztwo szlaków żeglownych i budowli hydrotechnicznych.

Przy ustalaniu stref dla osób nie umiejących i umiejących pływać należy stosować się do wymogów obowiązujących przepisów, chodzi tutaj o wymogi głębokości i odległości.

Sprzęt ratunkowy na lądzie i łodzi przez cały czas otwarcia kąpieliska powinien być gotowy do użycia. Koła i rzutki wisieć powinny w pobliżu lustra wody w miejscach widocznych. Sprawdzają się one bardzo dobrze zwłaszcza na kąpieliskach wyposażonych w pomosty .

2. 6. 2. RZEKI.

            Podstawowym warunkiem przy ustaleniu miejsca jest spokojny, wolny nurt (maksymalnie 1m/s). Bardzo istotny jest brak przykos i głębinek. Oczywiście brzeg powinien być łagodny i nasłoneczniony.

Ze względu na ciągły ruch wody ustawienie stref na rzece jest o wiele trudniejsze. Przy szerokim korycie, czy obszernym rozlewisku o małej prędkości nurtu można ustawić boje w taki sam sposób jak na wodach stojących. Jeśli prąd rzeki jest mocniejszy, granica kąpieliska  musi być odpowiednio ukształtowana. Dotyczy to ustawienia boi czerwonych, które w dolnej części kąpieliska powinny znajdować się bliżej brzegu. Na kąpieliskach rzecznych nie robimy brodzika dla dzieci ze względu na brak wody stojącej.

            Na kąpieliskach rzecznych ustawienie ratowników musi być zgodne z obowiązującymi przepisami ale ustawienie łodzi ratunkowej zależne jest od specyfiki danego akwenu. Najczęściej łódź ratownicza będzie stacjonować w dolnej części kąpieliska.

Sprzęt ratowniczy i jego ustawienie jest takie same jak na kąpieliskach nad wodami stojącymi.

2. 7. KĄPIELISKA NADMORSKIE.

Często lokalizacja kąpieliska nadmorskiego jest narzucona przez istniejące dojścia lub drogi dojazdowe prowadzące na plaże. Przy wyborze miejsca trzeba stosować się do przepisów ogólnych dotyczących organizacji kąpielisk i nie organizować ich w miejscach stwarzających zagrożenie dla uczestników (porty, tory wodne). Należy też unikać organizacji kąpielisk w pobliżu ostróg i innych budowli wychodzących w może. Jeśli takie znajdują się na  terenie kąpieliska, to należy zapewnić tam obecność łodzi ratowniczej.

Charakterystyczne dla dna morskiego są występujące po sobie rewy i rowy oraz częste ich zmiany. Wymaga to codziennej kontroli głębokości i ewentualnej korekty ustawienia boi.

Wieże ratownicze powinny być usytuowane z uwzględnieniem falowania występującego na danym akwenie. Duże falowanie może powodować podmycie stanowisk ratowniczych .

Podstawową łącznoś na kąpieliskach nadmorskich powinien stanowić system VHF. Umożliwia on w razie potrzeby natychmiastowe uruchomienie Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa (od SAR – Search and Rescue) na kanale 16.

3. ORGANIZACJA MIEJSCA DO UDZIELANIA POMOCY.

 Często miejscem udzielania pomocy w przypadku resuscytacji czy też innych poważnych zdarzeń na kąpielisku będzie miejsce zastania poszkodowanego lub miejsce wyciągnięcia osoby z wody. Jednak każde kąpielisko zorganizowane i pływalnia muszą posiadać punkt udzielania pierwszej pomocy medycznej. Punkt taki musi być wyposażony w odpowiedni zgodny z przepisami sprzęt medyczny, leki oraz artykuły sanitarne (załącznik numer 4). Dodać trzeba, że ze względu na wiek obowiązujących przepisów nie spełniają one wymaganych standardów ratownictwa medycznego i środki tam wymienione nie zabezpieczają w stopniu podstawowym bezpieczeństwa osób korzystających z kąpielisk i pływalni.

Co się tyczy leków to dostępne są na rynku różne leki o działaniu podobnym do pyralginy, która jest lekiem obligatoryjnym. Dodać też trzeba, że powodować ona może u pewnej grupy pacjentów odczyn uczuleniowy. Kąpielisko powinno zatem być wyposażone w alternatywne leki.

Ponadto amoniak jest środkiem już nie stosowanym, i wycofanym z użycia, a mimo to ciągle widnieje w spisie obowiązujących farmaceutyków.

Jeśli chodzi o sprzęt medyczny, to przepisy nie uwzględniają niezbędnego sprzętu potrzebnego do ratowania osób z urazem kręgosłupa. Są to deska ortopedyczna z systemem unieruchomienia głowy – obowiązkowo pływająca, oraz kołnierz ortopedyczny unieruchamiający odcinek szyjny kręgosłupa. Sprzęt taki powinien znajdować się obowiązkowo na każdej pływalni oraz innych kąpieliskach. Deska taka ponadto doskonale zastępuje nosze, które są wtedy zbędne.

Ustawa nie wymienia również ssaka, potrzebnego często przy resuscytacji krążeniowo oddechowej oraz innego sprzętu zwiększającego skuteczność akcji ratowniczej np. zbieraki, unieruchomienia pneumatyczne.

Ilość danego sprzętu i leków powinna być dostosowana do potrzeb danego kąpieliska.

4. SPRZĘT WYKORZYSTYWANY DO RATOWNICTWA WODNEGO.

4. 1. BOJA SP.